پهنه بندی آگروکلیمایی کشت زعفران در استان آذربایجان شرقی

ادامه روند خشکسالی‌های اخیر و افت شدید سطح سفره‌های آب زیرزمینی در استان آذربایجان شرقی ایجاب می‌کند مصرف آب در بخش کشاورزی با اصلاح الگوی کشت کاهش یافته و محصولات با نیاز آبی کم جایگزین محصولات فعلی شود. این پژوهش به منظور مکانیابی مناطق مستعد کشت زعفران و با در نظر گرفتن نیازهای اکولوژیک این محصول با روش تحلیل سلسله مراتبی(AHP) و در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی صورت گرفت. پارامترها و داده‌های مورد استفاده شامل اطّلاعات مربوط به زمین، خاک و داده‌های اقلیمی با طول دوره آماری میانگین ماهانه مشترک30 ساله (1394-1364) از ایستگاههای سینوپتیک و کلیماتولوژی مناطق مختلف استان و همچنین از 4 ایستگاه سینوپتیک استان‌های مجاور استخراج شدند سپس بر اساس اهمیت هر پارامتر با استفاده از مدل AHP به وزن‌دهی معیارها در سطح منطقه مورد مطالعه پرداخته شد. برای تحلیل فضایی، اطّلاعات به نرم افزار Expert choice وارد و خوشه‌بندی، ارزش‌گذاری معیارها و تلفیق اطّلاعات انجام و در نهایت لایه نهایی تولید گردید. نتایج نشان داد 42 درصد از اراضی استان آذربایجان شرقی برای کاشت زعفران در کلاسهای کاملاً مناسب و نسبتاً مناسب، 14 درصد اراضی در کلاس مناسب اما با سودآوری کم(تناسب بحرانی) و 44 درصد اراضی در کلاس نامناسب قرار گرفتند. دشت‌های مناسب کاشت محصول زعفران شامل دشت‌های هریس، تبریز، بناب، ملکان، مرند، اسکو، آذر شهر، هشترود، ملکان، عجب شیر و سراب و در کلاس‌های نامناسب بخش‌‌هایی از مناطق کلیبر، جلفا، بستان آباد، مراغه، اهر، میانه و ورزقان قرار دارند. محدودیت‌های شاخص این مناطق برای کشت زعفران ارتفاع، شیب و محدودیت‌های دمایی بودند.